CÁI ‘TÔI’ LÀ GÌ?

                                                                             

                                                                        

Mưu cầu quyền lực, địa vị, uy thế, tham vọng, v.v… đều là các hình thái thể hiện khác biệt của cái ‘tôi’, cái Ta, cái ngã. Nhưng điều quan trọng là thấu hiểu cái ‘tôi’, và  tôi tin chắc rằng bạn và tôi đều nhất trí điều đó. Nếu có thể tôi xin thêm ở đây, ta hãy nghiêm túc lưu ý vấn đề này, bởi vì tôi cảm thấy rằng nếu bạn và tôi, với tư cách là những cá nhân, chứ không phải một đoàn thể thuộc một giai cấp, một xã hội, một địa phương với khí hậu khác biệt nào, có thể hiểu được điều này và tác động lên điều này, lúc đó, tôi nghĩ mới có cuộc cuộc cách mạng đích thực. Một khi cái Tôi trở nên phổ biến và được tổ chức một cách tinh vi thì nó sẽ ẩn núp trong đó, còn nếu với tư cách là những cá nhân, bạn và tôi biết thương yêu, có thể thực sự kết toán dứt điểm cái Tôi từng ngày một trong cuộc sống đời thường, bấy giờ cuộc mạng cực kỳ thiết yếu mới thành hiện thực.

       Bạn biết theo tôi hiểu cái Tôi là gì không? Cái tôi theo tôi hiểu là bao gồm những ý tưởng, ý niệm, ký ức, kết luận, định kiến, kinh nghiệm, các  xu hướng, ý hướng khác biệt được gọi tên hay chưa được gọi tên, về mặt ý thức nổ lực để tồn tại hay không tồn tại, để là hay không là, tích lũy ký ức của vô thức, chủng tộc, đoàn thể, cá nhân, bè đảng và tất cả, dù là đã được phóng hiện ra ngoài thành hành động hay còn ở nội tâm thành tinh thần đạo đức luân lý- cố gắng đấu tranh để mưu cầu mọi thứ vừa nêu trên ấy là cái ‘tôi’, cái Ta, cái Ngã. Trong đó chứa chấp một cuộc cạnh tranh quyết liệt, là cái muốn được tồn tại. Toàn bộ tiến trình đó là cái Tôi, và ta thật sự biết rất rõ khi ta giáp mặt với nó, biết rằng cái Tôi là cái ác. Tôi dùng từ “ác” có chủ ý, bởi vì cái ‘tôi’ chuyên gây chia rẽ, cái Tôi luôn luôn tự cô lập. Mọi hành vi của cái “tôi” dù cao thượng ra sao,  vẫn phân cách và cô lập. Ta biết hết mọi sự thể đó. Ta cũng biết những khoảnh khắc kỳ diệu khi cái ‘Tôi’ không còn đó nữa, trong đó mọi ý thức đấu tranh, cố gắng khổ sở đều tan biến và những khoảnh khắc ấy diễn ra khi tình yêu, lòng từ bi có mặt.

                                                                   Người đồng hành

HIỂU ‘CÁI ĐANG LÀ’

                                                                     

                                                                     

Ta đang xung đột với nhau và thế giới ta đang hủy diệt. Khủng hoảng nối tiếp khủng hoảng, chiến tranh nối tiếp chiến tranh, đói khát, bần cùng; có sự giàu sang khủng khiếp với vẻ ngoài trang trọng đáng kính và sự nghèo khó cùng cực. Để giải quyết các vấn đề đó, điều cần thiết không phải là một hệ tư tưởng mới, không phải là một cuộc cách mạng kinh tế mới mà là hiểu cái đang là – là bất mãn, là kiên trì quan sát cái đang là – sẽ mang lại một cuộc cách mạng sâu rộng triệt để so với cuộc cách mạng của ý tưởng. Chinh cuộc cách mạng này là cần thiết để đem lại một nền văn hóa khác, một tôn giáo khác, một cuôc quan hệ mới khác giữa người và người.

                                                                      

                                                                   Người đồng hành

HÃY GIỮ LẤY NGỌN LỬA BẤT MÃN CHÁY MÃI

Để tra vấn ,xem xét, thăm dò, khám phá cái gì là thực tại, cái gì là sự thật, là chân lý, là cốt lũy của cuộc sống, bất mãn không là thiết yếu sao? Khi còn ngồi ở giảng đường đại học, có thể tôi có ngọn lửa bất mãn này, nhưng rồi tôi có một chổ làm tốt và ngọn lửa này tàn lụi đi. Tôi thỏa mãn, tôi đấu tranh để bảo vệ gia đình tôi, tôi phải có cái ăn và thế là nỗi bất mãn trong tôi được xoa dịu, bị hủy đi và tôi trở thành người tầm thường, thỏa mãn với những sự vật ở đời này và tôi không còn bất mãn nữa. Nhưng ngọn lửa bất mãn phải được giữ lấy cháy mãi xuyên suốt từ đầu cho đến cuối để có thể thực sự thăm dò, tra xét, xem thực chất của động thái bất mãn là gì. Bởi vì trí não rất dễ tìm thấy thứ ma dược khiến nó thỏa mãn thông qua đạo đức, phẩm hạnh, ý tưởng và hành động, nó lập thành thói quen và mắc kẹt trong đó. Ta rất quen thuộc với mọi điều đó, nhưng vấn đề của ta không phải là làm sao xoa dịu sự bất mãn mà là giữ sự bất mãn cháy mãi, sống mãi, sinh động mãi. Mọi đạo sư, mọi hệ thống chính trị, tư tưởng đều xoa dịu trí não, đều trấn an trí não, đều tác động lên trí não nhằm làm lắng dịu, gạt bỏ  nỗi bất mãn và đắm mình trong một hình thái thõa mãn nào đó. Bất mãn không là thiết yếu để tìm thấy sự thật hay chân lý sao?

                                                                  Người đồng hành

CỐ GẮNG LÀ LẪN TRÁNH ‘CÁI ĐANG LÀ’

CỐ GẮNG LÀ LẪN TRÁNH

‘CÁI ĐANG LÀ’

      Ta phải hiểu vấn đề về đấu tranh, nổ lực hay cố gắng, lúc đó ta mới có thể biến nó thành hành động trong cuộc sống đời thường. Không phải cố gắng có nghĩa là nỗ lực, đấu tranh thay đổi “cái đang là” thành “cái không là” hoặc “cái sẽ phải là” hoặc “cái trái trở thành là” sao? Ta luôn luôn lẫn tránh “cái  đang là”. Chỉ có người thực tâm bằng lòng mới hiểu được cái đang là, mới hiểu đúng ý nghĩa của cái đang là. Thực tâm bằng lòng không có nghĩa là bằng lòng có nhiều hay ít của cải ở đời này mà là chịu thấu hiểu nghĩa lý trọn vẹn của cái đang là. Chỉ trong tỉnh giác, mới hiểu ý nghĩa của cái đang là. Tôi không đề cập đến sự đấu tranh vật lý với địa cầu nầy, với sự kiến tạo hay một vấn đề kỹ thuật công nghệ nào, mà tôi đang đề cập cuộc đấu tranh tâm lý. Các vấn đề và các cuộc đấu tranh tâm lý luôn luôn úp chụp lên cuộc sống sinh lý. Bạn có thể dầy công xây dựng một cấu trúc xã hội  hoàn chỉnh, nhưng bao lâu còn chưa thấu hiểu cái bóng tối và cuộc đấu tranh tâm lý, thì cái cấu trúc đã được dầy công xây dựng cẩn thận ấy chắc chắn phải bị sụp đổ.

       Cố gắng là lẩn tránh cái đang là. Chấp nhận cái đang là là hết đấu tranh. Còn thay đổi hay cải tạo cái đang là còn không chấp nhận. Đấu tranh – dấu hiệu của sự hủy diệt, tất phải còn, bao lâu còn muốn thay đổi cái đang là.

                                                                Người đồng hành                           

                                     

BẤT MÃN KHÔNG GIẢI QUYẾT ĐƯỢC GÌ

Mà ta bất mãn cái gì mới được chứ? Chắc chắn là bất mãn cái đang là. Cái đang là có thể là trật tự xã hội, có thể là mối quan hệ, cái đang là có thể là chính ta. Thực trạng  cốt lõi ta đang là – tức ta đang là xấu hư, tư tưởng tản mạn, những tham vọng, những thành bại cùng vô số những sợ hãi –  đó là cái đang là. Lẩn tránh cái đang là đó, ta nghĩ sẽ thấy được giải đáp cho nỗi bất mãn của mình. Thế nên ta luôn tìm cách thay đổi cái đang là. Nếu tôi bất mãn, tôi tìm cách thỏa mãn, trí não tôi bận bịu vói phương cách ấy và áp dụng phương cách ấy để thỏa mãn. Vậy là tôi không quan tâm nỗi bất mãn, với cục than hồng, vói ngọn lửa đang rực cháy mà ta gọi là bất mãn nữa. Ta không chịu khám phá xem cái gì nằm đàng sau sự bất mãn. Ta chỉ lo tránh  xa ngọn lửa đó, nỗi bất an đang cháy rực đó…

          Điều này trở nên cực kỳ khó khăn bởi vì trí não ta không bao giờ biết thỏa mãn, không bao giờ ưng chịu quan sát cái đang là. Nó luôn luôn muốn thay đổi cái đang là thành cái khác – thế nên mới có động thái lên án, biện minh hoặc so sánh. Nếu bạn quan sát chính trí não bạn, bạn sẽ thấy rằng khi nó giáp mặt với cái đang là, nó lên án, so sánh cái đang là với cái sẽ phải là hoặc biện minh v.v.. Và thế là trí não đã xua đuổi cái đang là, đã gạt bỏ cái nguyên nhân gây bất an, đau khổ, âu lo.

                                                                 Người đồng hành

LẪN TRÁNH SINH XUNG ĐỘT.

 
 

     Tại sao ta tham? Tại sao ta muốn thành công, trở thành một nhân vật nào đó? Tại sao ta đấu tranh để ngồi trên đầu trên cổ thiên hạ? Tại sao ta nỗ lực tự khẳng định mình, cách trực tiếp hoặc thông qua một chủ nghĩa hay nhà nước? Phải chăng chính cái động thái tự khẳng định mình này là nguyên nhân chính yếu của xung đột và hỗn loạn đảo điên? Không có tham vọng ta bị hủy  diệt à? Không có tham vọng, ta không thể tồn tại về mặt sinh lý à?

     Tại sao ta sống đầy mưu trí và tham vọng? Phải chăng tham vọng xui khiến ta né tránh cái đang là. Phải chăng mưu tri ấy thực sự là ngu muội, là cái mà ta đang là? Tại sao ta quá sợ hãi cái đang là. Chạy trốn có ích gì chứ nếu cái ta vẫn là cái ta là, vẫn luôn luôn ở đó?

      Ta có thể chạy trốn đấy, nhưng cái ta vẫn ở đấy, dấy sinh xung đột và đau khổ. Tại sao ta quá đỗi sợ hãi nỗi cô đơn hay sự trống rỗng nội tâm thế? Bất kỳ động thái lẩn tránh cái đang là nào cũng đều dấy sinh xung đột và đau khổ. Xung đột là phủ nhận cái đang là hay lẩn tránh cái đang là – không còn có thứ xung đột nào khác nữa. Xung đột của ta càng lúc càng trở nên phức tạp và vô phương giải quyết, bởi vì ta không chịu giáp mặt cái đang là. Trong cái đang là không có chi phức tạp mà sự phức tạp nằm trong các phương cách lẩn tránh mà ta đang truy tìm.

                                                            Người đồng hành

SỰ CHÚ TÂM

 

         Đã bao giờ bạn để ý đến tiếng chuông chùa chưa? Lúc đó bạn lắng nghe cái gì, âm vang hay khoảng im lặng? Nếu không có khoảng im lặng thì có âm vang được không? Bạn thấy đấy, chúng ta hiếm khi nào thực sự lưu tâm đến thứ gì và tôi nghĩ rằng chúng ta cần phải khám phá xem sự lưu tâm là gì. Khi giáo viên của bạn giải thích một bài toán, hoặc khi bạn đọc một truyện lịch sử, hoặc khi bạn bè của bạn trò chuyện, kể cho bạn một câu chuyện, hoặc khi bạn ngồi bên một dòng sông và nghe tiếng nước vỗ bờ, khi đó bạn thường rất ít chú tâm. Nếu chúng ta có thể khám phá được sự lưu tâm là gì thì có lẽ việc học tập của chúng ta sẽ có được một ý nghĩa khác và trở   nên dễ dàng hơn.

        Khi giáo viên của bạn bảo bạn hãy lưu tâm đến bài học, ông ta có ý gì. Ông ta có ý rằng bạn không nhìn ra cửa sổ, rằng bạn phải bỏ mọi sự chú ý đến bất kỳ thứ gì khác ngoại trừ sự chú ý vào những gì bạn cần phải học. Chúng ta thường gọi đây là sự tập trung, nhưng sự tập trung nầy có rất ít ý nghĩa, không phải sao?

        Tôi nghỉ rằng còn có một sự tập trung hoàn toàn khác, tôi gọi đó là sự chú tâm. Khi bạn cố gắng tập trung thì khi đó thực ra bạn chỉ đè nén một thứ gì đó - bạn đè nén ham muốn nhìn ra ngoài cửa sổ, nhìn ai đó đi ngang qua và vân vân. Một phần sinh lực của bạn đã bị hoang phí qua sự đè nén, sự phản kháng, Bạn xây dựng bức tường quanh tâm hồn mình để buộc nó phải tập trung hoàn toàn vào một thứ gì đó và bạn gọi sự gò ép, sự kỷ luật tâm hồn nầy là sự tập trung. Bạn cố gắng vứt bỏ mọi suy nghỉ khỏi tâm hồn ngoại trừ suy nghỉ mà bạn muốn tập trung. Nhưng tôi cho rằng, còn có một hình thức tập trung mà không hề gò ép kiềm nén bất kỳ thứ gì.

         Nếu bạn lắng nghe cả âm thanh lẫn khoảng im lặng giữa những tiếng chuông thì toàn bộ quá trình lắng nghe đó chính là sự lưu tâm. Tương tự, khi một ai đó trò chuyện, sự lưu tâm sẽ giúp bạn cảm nhận được cả lời nói lẫn khoảng im lặng giữa các ngôn từ. Nếu bạn thử nghiệm với việc nầy bạn sẽ nhận thấy rằng tâm hồn mình có thể hoàn toàn tập trung mà không mảy may xao lãng hay kiềm nén. Khi bạn kỹ luật mình bằng cách nói rằng “ Mình không được nhìn ra cửa sỗ, mình không được ngó ngang ngó dọc, mình phải tập trung vào việc nầy dù rằng mình muốn làm việc khác” thì điều nầy sẽ tạo ra sự phân hóa, sự phân hóa nầy là sự phá hoại vì nó mài mòn sinh lực của tâm hồn. Nhưng nếu bạn lắng nghe một cách hoàn toàn thì trong bạn không có sự kềm nén hay phản kháng, bạn sẽ nhận thấy rằng tâm hồn bạn có thể dễ dàng tập trung mà không cần một cố gắng nào cả- Bạn hiểu chớ.

         Hãy thử nghiệm với những gì tôi đang nói, bạn sẽ nhận thấy rằng tâm hồn bạn có thể học tập một cách nhanh nhẹn và sáng suốt. Xét cho cùng, nếu bạn biết cách lắng nghe những gì giáo viên đang nói về một vài sự kiện lịch sử nào đó, nếu bạn có thể lắng nghe mà không phản kháng hay kiềm nén vì tâm hồn bạn có sự tĩnh lặng và không bị bối rối thì không những bạn sẽ nhận thấy rõ được sự kiện nầy mà bạn còn ý thức được thành kiến của giáo viên đối với sự kiện nầy trong khi đang giảng bài và cả phản ứng của tâm hồn mình.

                                                                                      Người đồng hành       

      

                                                                                         

QUAN SÁT TƯ TƯỞNG

 QUAN SÁT TƯ TƯỞNG

 

      Tôi phải yêu mến chính điều tôi đang học. Nếu tôi muốn hiểu một đứa  trẻ, tôi phải yêu trẻ và không lên án trẻ. Tôi phải chơi với trẻ, quan sát mọi hoạt động, thói quen, cung cách sống của trẻ, nhưng nếu bạn biết lên án, chống đối, khiển trách trẻ, bạn không hiểu được trẻ. Cũng tương tự như vậy, để thấu hiểu cái đang là, ta phải quan sát những điều ta nghĩ, cảm và làm, từng phút từng giây. Đó là thực tại.

                                                            Người đồng hành        

THOÁT KHỎI CÁI ĐANG LÀ

   THOÁT KHỎI CÁI ĐANG LÀ

 

    Thấu hiểu cái đang là mới là đạo đức, còn trở nên đạo đức là tiếp tục duy trì, là che đậy cái đang là bằng cái bạn thích được là. Thế nên trong động thái trở thành đạo đạo đức, bạn né tránh hành động trực tiếp lên cái đang là. Né tránh cái đang là bằng cách tu luyện dựa theo một lý tưởng, được xem là đạo đức, nhưng nếu bạn chịu khó nhìn kỹ và nhìn thẳng vào đó, bạn sẽ thấy không có chi là đạo đức cả. Đấy chỉ là trì hoãn giáp mặt cái đang là.  Đạo đức không phải là trở thành cái không là, đạo đức là thấu hiểu cái đang là và do đó, thoát khỏi cái đang là. Đạo đức vốn cực kỳ thiết yếu trong một xã hội đang nhanh chóng tan rã.

                                                         Người đồng hành         

SÁNG TẠO

SÁNG TẠO

                   Sáng tạo, trong nghĩa lý chân thật nhất của từ này. Là thoát khỏi quá khứ từng khoảnh khắc một, từng phút từng giây, bởi vì chính quá khứ  liên tục làm tăm tối hiện tại. Đơn thuần bám vào thông tin, bám vào kinh nghiệm của người khác, bám vào những điều ai nói đó, những con người vĩ đại và cố gắng hành động gần đúng theo những lời ai nói đó- tất cả đều là tri thức phải không?

                   Nhưng để khám phá cái mới, bạn phải bắt đầu nơi chính bạn; bạn khởi sự cuộc hành trình tuyệt đối không hành trang – đặc biệt là tri kiến thức- bởi vì thông qua tri kiến thức và tin tưởng để kinh nghiệm là việc quá dễ dàng, nhưng kinh nghiệm ấy chính là sản phẩm của cái ngã dự phóng nên tuyệt đối không thực, hoàn toàn giã ngụy.

                                                                     Người đồng hành

GIÁP MẶT SỰ KIỆN

 

  GIÁP MẶT SỰ KIỆN

        

 

 

            Tôi đang khổ. Về mặt tâm lý, tôi thật bất an kinh khủng và tôi nghĩ về nỗi khổ của mình. Tôi phải làm gì và không nên làm gì, làm sao để thay đổi  nỗi khổ âý đi. Cái ý nghỉ, ý niệm, công thức, quan niệm dó đã ngăn không  cho tôi nhìn sự kiện cái đang là. Ý niệm và công thức là những phương cách lẩn trốn cái đang là. Khi gặp một nguy cơ lớn là có hành động tức thời. Lúc đó bạn không còn nghĩ nữa. Bạn không lập công thức bằng ý tưởng và hành động rập theo ý tưởng nữa.

           Trí não đã trở thành lười biếng, uể oải, vì công thức đã giúp nó lẩn tránh hành động đối với cái đang là. Tự ta thấy hết toàn bộ cấu trúc của những điều đã được trình bày, chứ không phải do người khác chỉ ra, vậy liệu có thể giáp mặt với sự kiện, như sự kiện, “ ta bạo động” chẳng hạn ? Ta là  thứ nhân loại bạo động và ta đã chọn bạo lực làm lẽ sống – chiến tranh và mọi thứ đại loại như thế. Dù ta luôn luôn nói – đặc biệt là ở phương đông – về bất bạo động, nhưng ta không phải là loại người bất bạo động, ta là loại   người sống bằng bạo lực, bạo hành. Ý tưởng bất bạo động chỉ là một ý tưởng, có thể dùng trong chính trị. Điều đó mang một ý nghĩa khác, nhưng ý tưởng vẫn là ý tưởng, không phải sự kiện. Bởi vì con người không đủ sức giáp mặt sự kiện bạo động nên mới bịa ra lý tưởng bất bạo động hòng ngăn anh ta xử lý sự kiện.

          Nói gì thì nói, sự kiện ta vẫn bạo động. Tôi giận dữ, tôi sân si. Vậy, ý cần ý tưởng để làm gì? Sân không phải là ý tưởng mà là sự kiện thực – sự kiện mới quan trọng – như sự kiện “đói” vậy, không có ý tưởng về cái đói. Phải chọn ăn thứ gì và ăn sao cho khoái khẩu là ý tưởng. Chỉ có một hành động duy nhất đối với cái đang là là không còn ý nghỉ, ý tưởng phải làm gì khi giáp mặt sự kiện – tức là cái đang là.

                                                         Người đồng hành